Miliony domów i mieszkań do remontu w związku z dyrektywą UE

W ciągu najbliższych 10 lat kilka milionów mieszkań i budynków w całym kraju będzie musiało przejść gruntowną modernizację. Obowiązek ten wynika z przyjętej w marcu 2023 r. przez Parlament Europejski dyrektywy EPBD o efektywności energetycznej budynków. Zgodnie z przyjętymi regulacjami, każdy budynek powinien spełniać wymogi klasy energetycznej. Dotyczy to także istniejących budynków - właściciele mają obowiązek podnieść klasę energetyczną budynku, jeśli jest ona za niska. To oczywiście wiąże się z wydatkami, ale z drugiej strony pozwala na znaczne obniżenie rachunków. Ważne jest to, by inwestycję odpowiednio zaplanować i rozłożyć koszty w czasie.

Energooszczędność się opłaca

Znowelizowana ustawa o charakterystyce energetycznej budynków obowiązuje w Polsce już od 28 kwietnia 2023 r. Przepisy regulują sprawę sporządzania i przekazywania świadectwa energetycznego budynku. Teraz taki dokument jest wymagany przy sprzedaży czy wynajmie mieszkania i domu - jego brak może zostać ukarany grzywną. W 2024 roku wprowadzony ma zostać system klas energetycznych budynków - w tym momencie trwa opracowywanie metodologii wyznaczania klas. System klas energetycznych budynków ma przypominać ten znany z etykiet sprzętu AGD. Klasa A ma obejmować budynki o najwyższym poziomie sprawności energetycznej. Kolejne klasy będą oznaczone literami od B do F. Najgorsza będzie klasa G - szacuje się, że zakwalifikowane będzie do niej 15 proc. istniejących budynków. Budynki te zużywają ogromne ilości energii - nawet 10-krotnie więcej w porównaniu do budynków klasy A o tej samej powierzchni.

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) wraz z think-tankiem Instytut Reform zakładają, że z blisko 6,3 mln ogólnej liczby domów jednorodzinnych w Polsce, nawet 1,7 mln nie ma żadnej izolacji cieplnej ścian. W kolejnych 347 tys. standard ocieplenia jest na bardzo niskim poziomie. To jednak problem europejski, nie tylko Polski - w całej Unii aż 75 % budynków nie spełnia wymogów energooszczędności.

Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE) wylicza, że współczesne energooszczędne domy, które wykorzystują fotowoltaikę, pompy ciepła czy wydajne systemy wentylacyjne, generują wydatki na ogrzewanie na poziomie jedynie 1,4 tys. zł. Przy cenach węgla, gazu czy prądu w ciągu ostatniego roku, suma ta wydaje się naprawde niewielka.

– Efektywność energetyczna w ogromnym stopniu przekłada się na oszczędności w domowych budżetach, przynosząc jednocześnie efekt ekologiczny – komentuje Jakub Kapuśniak, ekspert Stiebel Eltron.

Efektywność energetyczna – zaplanuj inwestycje z wyprzedzeniem

Do 2050 roku sektor budowlany ma zmniejszać swój wpływ na środowisko i być coraz bardziej neutralny dla klimatu. Taki kierunek nie powinien dziwić, jeśli uświadomimy sobie, że budynki odpowiadają za 36% emisji gazów cieplarnianych i 40% zużycia energii. Ponadto obecnie zbyt mało budynków przechodzi renowację, by udało się osiągnąć zamierzone cele klimatyczne Unii Europejskiej. Można będzie je jednak osiągnąć, wprowadzając kilka zasad. Po pierwsze od 2028 roku każdy nowy budynek ma spełniać warunek zerowej emisyjności. Dla nowych budynków publicznych obowiązek ten wejdzie w życie jeszcze wcześniej, bo już w 2026 roku. Oprócz tego opracowano harmonogram dotyczący podnoszenia standardów energetycznych już istniejących budynków. Zgodnie z planem do 2030 roku wszystkie budynki mieszkalne powinny mieć ocenę energetyczną niegorszą niż E, a do 2033 r. co najmniej klasę D. Budynki niemieszkalne i publiczne te poziomy muszą osiągnąć do 2027 i 2030 roku.

Skąd dofinansowanie inwestycji?

W tym miejscu wiele osób może zastanawiać się jakie będą koszty modernizacji budynków. Trzeba zdawać sobie sprawę, że w budynkach klasy G często mieszkają osoby niezamożne, narażone na ubóstwo energetyczne. Stąd zalecenie UE, by krajowe plany renowacji przewidywały systemy wsparcia, z których wypłacane byłyby dotacje i dofinansowania na renowację. Pieniądze powinny przede wszystkim zasilić modernizacje budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, kierowane do gospodarstw domowych w trudnej sytuacji finansowej.

Program Czyste Powietrze

Warto wiedzieć, że w Polsce już od kilku lat z powodzeniem działają programy, które wspierają termomodernizację. To choćby program Czyste Powietrze - najpopularniejszy, Skierowany jest do właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych, z wyodrębnioną księgą wieczystą. W ramach programu można otrzymać dofinansowanie na termomodernizację budynku oraz wymianę starego, nieefektywnego energetycznie źródła ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy. Można otrzymać do 66 tys. zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, 99 tys. dla podwyższonego i do 135 tys. dla najwyższego. Poziom dofinansowania jest zależny od dochodu: w pierwszym przypadku dochód roczny nie może przekraczać 135 tys. zł, w drugim przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym, 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Na najwyższe dotacje mogą liczyć osoby, w których gospodarstwie domowym przeciętny dochód miesięczny na jedną osobę nie przekracza 1090 zł (w gospodarstwie jednoosobowym nie może przekraczać 1526 zł).

Program Moje Ciepło

Programy Mój Prąd i Moje Ciepło wspierają zakup i montaż nowych pomp ciepła - powietrznych i gruntowych - do ogrzewania albo ogrzewania plus przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Beneficjentem programu Moje Ciepło może być tylko osoba fizyczna będąca właścicielem bądź współwłaścicielem nowego budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Dofinansowanie w formie dotacji może wynosić 30-45 procent kosztów kwalifikowanych, ale nie więcej niż 21 tys. zł. Wysokość dofinansowania zależy od rodzaju zainstalowanej pompy oraz od tego, czy wnioskodawca posiada kartę dużej rodziny.

Program Mój Prąd

Z programu Mój Prąd mogą skorzystać osoby fizyczne, które są właścicielami domów jednorodzinnych, których gospodarstwo wytwarza lub ma w planach wytwarzanie energii elektrycznej. Program jest kierowany do prosumentów, którzy w dniu składania wniosku mają przyłączoną mikroinstalację fotowoltaiczną o mocy 2-10 kWh oraz rozliczają się za energię w systemie net-billing. W programie można uwzględnić wydatki na pompy ciepła podyktowane chęcią zwiększenia poziomu autokonsumpcji produkowanej energii w miejscu jej wytworzenia. W przypadku inwestycji obejmującej mikroinstalację fotowoltaiczną i pompę ciepła, dofinansowanie może dodatkowo wzrosnąć o kwotę od 4,4 do 28,5 tys. zł, w zależności od rodzaju pompy.

Program Ciepłe Mieszkanie

Innym, być może mniej znanym programem, jest Ciepłe Mieszkanie. To dotacja kierowana do gmin. Następnie gminy te organizują na swoim terenie nabór dla osób fizycznych, które posiadają tytuł prawny do lokalu w budynku wielorodzinnym. Dotacja wspiera wymianę nieefektywnych źródeł ciepła na stałe paliwo wykorzystywanych do ogrzewania lokalu mieszkalnego. W najbardziej zanieczyszczonych gminach dotacja może wynieść do 17,5 tys. zł (poziom podstawowy), 26,9 tys. zł (poziom podwyższony) i do 39,9 tys. zł (poziom najwyższy). W pozostałych gminach dotacja wynosi do 15-37,5 tys. zł.

Ulga Termomodernizacyjna

Po odliczeniu kwoty dotacji poczynione wydatki można odpisać od podatku - to tzw. Ulga Termomodernizacyjna. Suma odliczenia nie może przekroczyć 53 tys. zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Efektywność energetyczna budynku

– Nim jednak wydamy pieniądze na budowę lub renowacje, warto upewnić się czy finalnie dom lub mieszkanie będzie spełniał wymogi efektywności energetycznej. Podobnie jest z zakupem pompy ciepła, czy systemu wentylacji. Dlatego warto poprosić o pomoc, projekt i wycenę sprawdzone firmy, obecne na rynku od wielu lat, najlepiej z europejskimi certyfikatami potwierdzającymi jakość urządzeń. Na rynku niemieckim są one wymagane, na polskim niestety jeszcze nie – radzi Jakub Kapuśniak z firmy Stiebel Eltron, która produkuje pompy ciepła od 1976 r.