Budynki energooszczędne i pasywne

Popularność budownictwa energooszczędnego, w tym pasywnego na świecie nieustannie wzrasta. Prym wiodą w tym przypadku kraje Europy Zachodniej. Ekologiczne budownictwo jest wspierane przez Unię Europejską a poszczególni członkowie Wspólnoty realizują własne programy wspierające tego typu budownictwo. Szacuje się, że liczba budynków pasywnych na całym świecie będzie stale rosnąć. Obecnie w naszym kraju jesteśmy świadkami podjęcia coraz większej ilości prób rozpropagowania technologii sprzyjających wznoszeniu domów energooszczędnych lub pasywnych. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce opracował specjalny program, który przewiduje wsparcie budowania energooszczędnych domów i mieszkań. Duże oszczędności, jakie niewątpliwie przynoszą budynki wznoszone w technologii energooszczędnej czy pasywnej, stanowią atrakcyjną ofertę dla wielu osób podejmujących się budowy własnego, wymarzonego domu. Choć przeciętny koszt budowy jest tutaj wyższy od tradycyjnych konstrukcji o 10 do 30% to nie ulega wątpliwości, że zwróci się on z czasem z naddatkiem.
 

Właściwości domów energooszczędnych i pasywnych

Budynki energooszczędne, w tym pasywne, charakteryzuje niewielkie zapotrzebowanie na energię. Jednocześnie nie wpływa to na ograniczenie swobody i komfortu życia wszystkich osób przebywających w jego wnętrzu. Kluczem do sukcesu jest w takim przypadku zapewnienie niedrogiego i efektywnego systemu pozyskiwania, odzyskiwania i wykorzystania energii, potrzebnej do codziennej eksploatacji budynku. Decyzja o zastosowaniu technologii energooszczędnej musi zapaść już w chwili planowania budowy domu. Jeśli się na to decydujemy, w planie powinniśmy ująć przewidywane parametry cieplne ścian budynku, wszelkich przeszkleń i drzwi. Poza tym trzeba przewidzieć zastosowanie odpowiedniej jakości materiałów izolacyjnych oraz materiałów mających wpływ na efektywne wykorzystanie alternatywnych źródeł energii.

Bardzo ważną sprawą jest odpowiednie zaplanowanie położenia budynku względem stron świata. Ma to wpływ na wykorzystanie energii cieplnej słońca. W przypadku budynków pasywnych ich bryła powinna być konstrukcją jak najprostszą i zwartą. Wpływa to m.in. na redukcję zapotrzebowania na energię oraz sprawia, że współczynnik przenikania ciepła i rozkładu energii jest mniej więcej równy (brak słabych punktów w całym budynku z uwagi na jednolitość konstrukcji). Wejście do budynku powinno zostać umiejscowione od północy, podobnie jak wszelkie spiżarnie i garaże. Natomiast okna salonu powinny wychodzić na stronę południową.

fot.: Lindab - odzysk energii z powietrza wentylowanego z systemem WILLA WENTYLACJA

Różnice

Warto zwrócić uwagę na istniejące między tymi dwoma typami budynków różnice technologiczne. Tak jak w przypadku domów energooszczędnych stosuje się zazwyczaj klasyczny podział przestrzeni na pokoje, tak w budownictwie pasywnym zaleca się już konstrukcje o otwartym wnętrzu, polepszającym parametry wentylacyjne (co ma istotne znaczenie w przypadku zastosowania rekuperacji i gruntowego wymiennika ciepła, a więc technologii najczęściej stosowanych w domach pasywnych).

fot.: Rekuperatory.pl

Kolejna różnica dotyczy bryły budynku. Wspomniany zwarty i prosty charakter budynku pasywnego wyklucza zastosowanie skomplikowanych i pochyłych dachów, które na odmianę można spotkać w przypadku budynków energooszczędnych. Ograniczenie wspomnianych już strat ciepła wymaga zastosowania odpowiedniej izolacji termicznej. Jest ona różna w przypadku obu typów budynków i wynosi minimum 30 cm dla konstrukcji pasywnych oraz 20 cm w przypadku budynków energooszczędnych. W przypadku konstrukcji dachowej grubość warstwy izolacyjnej musi być odpowiednio większa i wynosi 50 i 30 cm.

Straty ciepła

Dom pasywny zapewnia lokatorom duży komfort cieplny bez potrzeby używania klasycznej instalacji. Poza tym zużywa co najwyżej 15 kWh energii na m² powierzchni użytkowej w ciągu roku. Porównując to z wartościami przypisywanymi budynkom wznoszonym w tradycyjny sposób (zużycie sięga tu od 70 do 120 kWh w ciągu roku) gołym okiem widać jak wielkie oszczędności w tym względzie przynosi budownictwo pasywne.
Kwestia ograniczenia strat ciepła uciekającego przez przegrody jest kluczowym elementem w architekturze i konstrukcji domu pasywnego. Przede wszystkim wymaga się zapewnienia odpowiednio wysokiej szczelności dobrze zaizolowanych ścianach warstwowych.

fot.: Rozwiązania firmy D+H spełniają wymagania stawiane budynkom najwyższe standardy

Współczynnik przenikania ciepła powinien kształtować się w granicach 0,15 W/m² K. W przypadku typowych domów energooszczędnych współczynnik ten wynosi od 0,15 do 0,20 W/m² K. W polskich warunkach próbę określenia różnicy w stratach ciepła pomiędzy budynkiem pasywnym i tradycyjnym podjęli specjaliści z Białegostoku. Przeprowadzone badanie opierało się w tym przypadku na obowiązującej normie PN-EN 12831. Naukowcy wzięli pod lupę parterowy dom jednorodzinny z poddaszem użytkowym o powierzchni 125 m². Badania przeprowadzone przez naukowców z Politechniki Białostockiej wykazały niezbicie, że w przypadku domu pasywnego straty ciepła mogą zmniejszyć się o ponad połowę (w tym przypadku o 53%) w stosunku do analogicznego budynku, ale wykonanego przy użyciu tradycyjnych technologii.