Zanieczyszczenie światłem

Życie roślin i zwierząt na naszej planecie zawsze było podporządkowane naturalnemu rytmowi dobowemu. W wyniku ewolucji organizmy dostosowały swoją aktywność do wybranej pory dnia lub nocy. Taki stan był prawie niezmienny, aż do czasu wynalezienia elektryczności, a następnie pierwszej w pełni użytecznej żarówki elektrycznej. Wynalazek ten przyczynił się w ciągu zaledwie ostatniego wieku do rewolucji świetlnej, a w konsekwencji do niezamierzonego powstania olbrzymiego zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznym światłem.

Na terenach objętych elektrycznością zjawisko zanieczyszczenia światłem stało się w ostatnich latach powszechnym problemem, pogłębiającym się wraz z szybkim rozrostem metropolii. Niekontrolowany rozpęd tego zjawiska doprowadził do zakłócenia nocnego krajobrazu. Problem stał się na tyle poważny, że poświęcono mu wiele analiz i badań naukowych. Wykazały one, że zanieczyszczenie światłem ma negatywny wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt i roślin.

Choć z wieloma negatywnymi skutkami zanieczyszczenia wskazywanymi w badaniach i analizach można się nie zgadzać, bo w krótkim czasie trudno je zaobserwować, jeden argument jest widoczny dla każdego - zbyt duża ilość światła tworzy na nieboskłonie poświatę, która pozbawia ludzi naturalnego widoku nieboskłonu skrzącego się gwiazdami. Dzieje się tak nawet mimo tego, że większość świateł jest skierowana na ziemię, bo duża część światła rozprasza się również w kierunku nieba. Żadne prawo na świecie, w tym polskie czy unijne, nie regulowało w przepisach kwestii zanieczyszczenia świetlnego, bo zjawisko to postępowało powoli i stopniowo, a ustawodawcy uwierzyli, że coraz lepsza technologia oświetlenia wyeliminuje ten problem samoistnie. Na razie jednak tak się nie stało, chociaż ostatnie rozwiązania technologiczne mogą pośrednio wpływać na ograniczenie tego zjawiska. Obok energooszczędności i automatyki sterującej natężeniem oświetlenia czy nowych rozwiązań w dziedzinie konstrukcji i designu lamp, producenci dostrzegają potrzebę ograniczenia zanieczyszczenia nieba światłem.

fot.: Miejscowość Kamieniec przed wymianą oświetlenia ulicznego. Typowe, stosowane w poprzedniej dekadzie lampy rtęciowe

fot.: Ta sama miejscowość po zainstalowaniu nowej generacji oświetlenia ulicznego

O ile zadaniem latarni ulicznych czy parkowych jest wyłącznie oświetlanie powierzchni ulic i tras pieszych, z natężeniem i barwą zgodną z wymogami bezpieczeństwa, ich wygląd w ciągu dnia jest mniej istotny. Natomiast oświetlenie ogrodowe i przydomowe musi spełnić dwa podstawowe warunki: w ciągu dnia pełnić funkcję dekoracyjną, współgrającą z architekturą budynku mieszkalnego i otoczenia, nocą zaś prócz funkcji dekoracyjnej również pełni również funkcję użytkową. Oczywiście w przypadku takiego oświetlenia zjawisko zanieczyszczenia światłem jest mniejsze niż w przypadku światła ulicznego i na pewno nie ma większego znaczenia w ogólnym bilansie zanieczyszczenia światłem naszego globu. Mimo to producenci takiego oświetlenia, nie czekając na pojawienie się odpowiednich ustaw, już od kilku lat produkują oprawy oświetleniowe do ogrodów, parków i terenów miejskich spełniających takie warunki.

fot.: Oprawa oświetleniowa VISBY, z początku produkowana w wersji tylko z żarówkami halogenowymi. Zastosowanie specjalnego elementu tłumiącego zniwelowało w 99% rozproszenie światła do góry. Natomiast zastosowanie technologii LED chroni nasz wzrok w płaszczyźnie poziomej

fot.: Przykład typowej klasycznej latarni miejskiej w maksymalny sposób zanieczyszczającej nasz nieboskłon

fot.: Typowe latarnie, które swoją konstrukcją eliminują zanieczyszczenie naszego nieba

Najtrudniej jest z oprawami w stylu klasycznym, które mimo zastosowania lamp ledowych emitują poświatę ukierunkowaną w stronę nieba na skutek odbicia promieni świetlnych od konstrukcji oprawy. Jest to problem szczególnie uciążliwy dla mieszkańców wyższych pięter, jeśli taka oprawa jest zainstalowana na osiedlu mieszkalnym.

fot.: Latarnia oświetleniowa Borg doskonale komponuje się w dzielnicach mieszkalnych, zapewniając zerowe zanieczyszczenie światłem w stronę okien i nocnego nieba

fot.: Klasyczna latarnia CHELSEA doskonale komponuje się z klasycznym frontem domu. Wymiana żarówek o barwie chłodnej na żarówki ciepłe (2700K) dodatkowo podniosłoby walory i nastrój posesji, jak również zmniejszyłoby intensywność zanieczyszczenia światłem dla osób przebywających w ogrodzie posesji

fot.: Ciepła barwa światła 2700K doskonale podkreśla styl budynku jednocześnie zmniejsza rozproszenie światła w poziomie

fot.: Instalując oświetlenie w ogrodach, przede wszystkim chcemy podkreślić nasze krzewy i z tego powodu zdarza się, że strumień świetlny czasem musi być skierowany do góry. Wtedy obowiązkowo należy wybierać barwę ciepłą

Reasumując, instalacja oświetlenia ogrodowego przy posesji, wcale nie musi przyczyniać się do podniesienia stopnia zanieczyszczenia światłem, pod warunkiem przemyślanego wyboru odpowiedniego oświetlenia.