Oświetlenie muzeum

Muzeum, galeria sztuki to miejsca, w których oświetlenie odgrywa zasadnicze znaczenie dla odpowiedniej prezentacji eksponatów i tworzy klimat wnętrza. To ono powoduje, że uwaga zwiedzających jest skupiona na poszczególnych przedmiotach i jednocześnie zaprasza zwiedzającego do dalszego poznawania ekspozycji.

fot.: Oświetlenie Muzeum Ognia w Żorach - ES-SYSTEM

Oświetlenie nie powinno być elementem dominującym w przestrzeni muzealnej a jedynie podkreślającym poszczególne walory zarówno gdy mamy do czynienia z eksponatami czy elementami architektonicznymi. Odpowiednio zaprojektowane oświetlenie muzeum czy też galerii sztuki będzie zapewniało komfort zwiedzającym i jednocześnie dbało o bezpieczeństwo poszczególnych eksponatów.

fot.: Oświetlenie muzeum Kopalnia Soli w Wieliczce - ES-SYSTEM

Obecnie w muzeach i galeriach sztuki w głównej mierze do podkreślenia eksponatów wykorzystuje się światło sztuczne. Dlatego tak ważne jest by zwiedzający oglądając wystawę nie doznawali efekty olśnienia przez bezpośrednie światło czy też w wyniku odbicia od przedmiotów błyszczących. Komfort można zapewnić dzięki odpowiedniemu kątowi ustawienia opraw oświetleniowych, zastosowaniu szyb rozpraszających czy też pochyleniu obrazów o kilka stopni do przodu.

Bezpieczeństwo obiektów muzealnych

Rzeźby, obrazy oraz wszelkie eksponaty są narażone na niszczenie poprzez niewłaściwy dobór opraw oświetleniowych. Szczególnie niebezpieczne jest promieniowanie ultrafioletowe (UV) oraz podczerwone (IR), które może powodować żółknięcie papieru, rwanie się włókien tkanin czy kruszenie i pękanie warstw położonej farby. Proces ten może być spotęgowany, jeśli zostanie zastosowane światło o niewłaściwej długości fali. Dlatego tak ważny jest odpowiedni dobór światła, by eksponaty były w jak najmniejszym stopniu narażone na uszkodzenia.

fot.: Regiolux - oświetlenie wystawy w Muzeum Buchheim, Bernried DE

Charakterystyka źródła światła w muzeach i galeriach sztuki:

• źródło światła powinno mieć odpowiednią temperaturę barwową i wysoki współczynnik oddawania barw Ra większy niż 90
• zastosowanie odpowiednich filtrów UV i IR dla poszczególnych opraw i reflektorów
• ograniczenie do niezbędnego minimum czasu wystawienia poszczególnych obiektów na światło
• unikanie zbyt wysokiego poziomu natężenia oświetlenia
• poszczególne oprawy powinny być rozmieszczone w taki sposób by nie odbijały się w poszczególnych eksponatach i podkreślały walory poszczególnych obiektów, z jednoczesną eliminacją cieni rzucanych przez zwieszone obrazy i rzeźby
• wszystkie elementy oświetlenia powinny być zgodne z zaleceniami konserwatorskimi

fot.: Trilux - realizacja oświetlenia w Niemieckim Muzeum Historii w Berlinie

Wybór prawidłowej barwy i źródła światła pozwoli na odpowiednie wyeksponowanie danego obiektu jak również wiernie odda kolory poszczególnych oświetlonych przedmiotów. 

fot.: Oświetlenie muzeum sztuki w Łodzi - ES-SYSTEM

 
Zgodnie z normą dotyczącą ilości maksymlnego natężenia oświetlenia PN-84/E-02033 "Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym" w zależności od oświetlanych eksponatów można zastosować następujące dopuszczalne natężenie:
 

• na poziomie 50 lx - przedmioty szczególnie wrażliwe na światło np. papiery, dywany, tekstylia, akwarele czy okazy przyrodnicze
• na poziomie 200 lx - przedmioty czułe na światło np. kość słoniowa, rogi, skóry naturalne, obrazy olejne, tempery, laka czy drewno
• na poziomie 300 lx - przedmioty nie czułe na światło np. szkło, klejnoty, kamienie, ceramika, metale czy emalie

Sprzęt oświetleniowy

Wybór odpowiedniego osprzętu oświetleniowego powinien w głównej mierze gwarantować uzyskanie wszystkich zamierzonych efektów, przy jednoczesnym wkomponowaniu się w całość aranżacji przestrzeni wystawienniczej, bez zbędnego wyróżniania się na tle poszczególnych eksponatów.

fot.: Oświetlenie muzeum Schindlera - ES-SYSTEM

Do oświetlenia poszczególnych przestrzeni muzealnych mogą być wykorzystane żarowe źródła światła, świetlówki oraz oświetlenie typu LED. Sprawdzą się zarówno oprawy służące równomiernemu rozpraszaniu płaszczyzn jak i punktowemu akcentowaniu.

Oprócz oświetlenia ogólnego ważne jest również oświetlenie akcentujące. W tym przypadku sprawdzą się oprawy punktowe czy reflektory, dzięki którym drobne detale zostaną w znaczący sposób zaakcentowane a rzucany przez nie cień bęzie sprawiał wrażenie trójwymiarowości.

Oświetlenie LED w muzeum / galerii sztuki

Alternatywą dla tradycyjnych źródeł stosowanych we wnętrzach muzealnych jak i galeriach sztuki może być oświetlenie LED. Może mieć ono kluczowe znaczenie w przypadku eksponowania delikatnych obiektów, które są wrażliwe na działanie innych źródeł światła. Wykorzystując ten typ źródła światła można w dowolny sposób modyfikować poszczególne sceny oświetleniowe na danej wystawie. Oświetlenie LED to także możliwość wyboru różnej barwy światła bez konieczności stosowania poszczególnych filtrów ochronnych. Ponadto ten typ oświetlenia jest wyjątkowo wydajny ponieważ bez problemów możemy zmniejszyć wymiary poszczególnych lamp bez odczuwalnych strat na jasności czy jakości światła. 

fot.: Oświetlenie Zamku Królewskiego na Wawelu - oprawy LED firmy HSK zostały wykorzystane do oświetlenia XVII wiecznych namiotów tureckich, zdobytych przez wojska Jana III Sobieskiego pod wiedniem. Ze względu na swoją wrażliwość, w szczególności na promienie UV wymagały one specjalistycznych rozwiązań. HSK LEDY dostarczyła na potrzeby ekspozycji źródła światła, które nie tylko spełniają wymagania konserwatorskie, ale jednocześnie zapewniają wysoki komfort oglądania.